Tôn Giáo, Tín Ngưỡng
Tiếng La-tin Religio, tôn giáo là đại danh từ chỉ chung các đạo bao gồm một hệ thống tin tưởng do con người tạo nên. Ban đầu, ý thức tôn giáo chỉ có trong cảm giác sợ hãi tôn kính. Rồi dần dần ý thức đó tiếp tục lớn mạnh với sự thêm thắt huyền bí tin tưởng; và như thế cứ tiếp tục truyền tụng qua nhiều thế hệ rồi trở thành một hệ thống tín ngưỡng tôn thờ. Tóm lại, từ tôn giáo (religion) là từ có vẻ khoa học, nhưng bản chất chính là sự tôn thờ trong tâm khảm của con người do sự vừa sợ hãi, vừa hiểu biết và kính trọng, tạo thành một hệ thống tôn thờ một giáo chủ nào đó. Nhiều tôn giáo không cần có hệ thống lí luận, hay giá trị lịch sử, văn hóa, nhưng chỉ cần có niềm tin.
Qua quá trình lịch sử, có nhiều người lợi dụng chính trị, tạo lòng tin vào một giáo chủ (có thể một anh hùng, thuyết gia, giáo thuyết gia), đề cao lòng tôn sùng thành thần tượng, tạo nên một huyền thoại mê hoặc, hiếu kỳ khá hấp dẫn, để rồi mang đến lòng tín ngưỡng, và rồi lôi kéo được một số người tin theo tôn thờ. .
Từ tôn giáo là từ gọi chung cho tất cả những sự tín ngưỡng trên. Tuy nhiên, Cứu Chúa Giáo và Công Giáo gọi chung là Thiên Chúa Giáo hay là Đạo Thiên Chúa (từ ngày nay đặc thù hơn gọi là Cứu Chúa Giáo – Christianity), không thuộc vào ý thức trên. Đạo Thiên Chúa chỉ tôn thờ Ông Trời – Đấng Tối Cao là Đức Chúa Trời. ĐCT đã tìm cứu loài người qua sự nhập thể nhập thế của Chúa Cứu Thế Giê-su – Đó là con đường (đạo) mà Thiên Chúa lập nên, tạo ra cho con người tin tưởng và làm theo – Bởi tin tưởng đó sẽ đưa con người đến cõi đời đời với Ngài trên Nước Trời. Như thế, sự khác biệt giữa Đạo Thiên Chúa và các tôn giáo là: (1) Đạo – Con đường từ Thiên Chúa lập ra và khuyên dạy con người đi theo; còn các tôn giáo khác, là chính con người tạo ra cho họ một hệ thống tin tưởng để con người làm theo. Cả hai, đều đặt trọng tâm là đời sống phước hạnh cõi sau; (2) Đạo Thiên Chúa khởi xướng từ mạc khải từ Thiên Chúa ban cho con người. Còn tôn giáo khác phát xuất từ nỗ lực tìm kiếm của trí khôn con người; (3) Đạo Thiên Chúa, con đường dẫn đến Thiên Đàng nơi Thiên Chúa ngự, con người không bởi khả năng của riêng mình mà được – nhưng đó là một ân điển ban cho hoàn toàn đặc miễn, do sự sự hy sinh đền tội bởi con Trời – Jesus Christ; còn các tôn giáo khác muốn nhận được thì phải tu hành, làm thiện, tạo công đức. Nói rõ hơn, chính con người phải tỏ ra nỗ lực của mình để nhận nó, không biết là bao nhiêu nỗ lực và bao lâu; (4) Đạo Thiên Chúa, có Thiên Chúa bảo đảm Sự Cứu Rỗi, còn các tôn giáo khác không có gì là bảo đảm những có hy vọng giải thoát; (5) Đạo Thiên Chúa có tương quan hai chiều – giữa người tin và Đấng tin, còn các tôn giáo chỉ là niềm tin một chiều từ người tin tưởng còn Đấng tin tưởng thiếu khả năng….
